Thử xài trí thông minh nhân tạo AI

 

Trí thông minh nhân tạo AI ngày càng phát triển, mang lại nhiều ích lợi trong cuộc sống, nhưng cũng tạo ra một số thách thức và rủi ro. Mời bạn cùng tôi điểm qua một số ứng dụng căn bản của cơn lốc AI này nhé.

Đầu tiên xin lưu ý tôi không phải là chuyên viên kỹ thuật, mà cũng vào hàng U60 rồi nên không rành, chỉ xin chia sẻ chút cảm nhận khi thử dùng các con Chat GPT này.

Nói chung về mặt tốt thì trí thông minh nhân tạo có thể thực hiện những công đoạn lập đi lập lại một cách nhanh chóng, giúp giảm sức lao động và thời gian.

AI còn có khả năng tổng hợp rất nhiều dữ liệu, từ đó đưa ra dự đoán và phân tích chi tiết. Hỏi gì nó có thể trả lời đó. Không biết thì "thành thật khai báo" là không biết. Người cô đơn có thể trò chuyện với con Chat GPT này cho có bạn. Đưa ra tấm hình đĩa đồ ăn, nó có thể cho biết thành phần, cách nấu nướng làm sao để có đĩa thức ăn đó.

Trong y tế, AI ngày nay có thể giúp chẩn đoán bệnh, hướng dẫn cách điều trị, thậm chí góp phần vào các cuộc phẫu thuật tự động. AI đã phân tích nội dung các lần gọi cấp cứu, rồi dựa trên cách bệnh nhân miêu tả bệnh trạng, nó có thể nhận ra mức độ nguy hiểm như thế nào, tim có sắp ngừng đập chưa, nhậy bén hơn các phương pháp cũ. Với thiết bị bay không người lái, người ta sẽ không cần xe ambulance cứu thương nữa, kết quả mau chóng hơn nhiều. Nhờ các phần mềm, máy sẽ nhớ dùm bệnh nhân từng mua thuốc ở đâu, đã uống loại gì liều lượng bao nhiêu, có bị dị ứng không, có thuốc nào chõi với thuốc nào không để tránh dùng chung...

 

Trong giao thông, mình đã dùng app để tính trước đường đi, xem căn nhà mình sắp đến to nhỏ ra sao. Nhờ các GPS định vị, mình biết trước để tránh các lộ trình đang có tai nạn, đang bị kẹt xe.... Xe tự lái đang tiến tới bước phổ thông, sẽ giúp tiết kiệm chi phí, xăng dầu ô nhiễm và hạn chế các tai nạn. Tôi lái xe dở, kỳ này mắt kém nhìn 1 ra 2, nên đang ước xe tự lái này giảm giá để tậu 1 chiếc.

Về âm thanh, hình ảnh thì AI đã có bước tiến nhảy vọt. Mình có thể dùng các "app" để vẽ hình mới hoặc thay đổi hình gốc theo ý mình muốn. Hồi xưa chúng tôi rất thích hình vẽ hoạt họa kiểu Nhật Bản với các cô gái mắt tròn vo in trên vỏ kẹo gum, từng sưu tầm một cách công phu, bây giờ tha hồ bảo AI vẽ cách dễ dàng mau chóng.

Nhớ lại trước đây chúng tôi học dùng Photoshop rất vất vả, thí dụ muốn bỏ đi nền của tấm hình để ghép vào hình nền khác, thì phải cặm cụi làm "closed cut", ngày nay chỉ cần bấm 1 cái, phông hình phía sau thay đổi ngay. Có ai đó xuất hiện trong hình ngoài ý muốn, bấm tẩy một phát là xong. Muốn sửa tấm hình cho rõ, phục hồi ảnh cũ mờ rách cũng không mất thì giờ gì nữa.

Chuyện là khi anh bạn tôi qua đời, tang gia tìm được tấm hình khá đẹp nhưng anh lúc ấy lại đeo cái cà-vạt bị lệch, chúng tôi phải dùng Photoshop chỉnh sửa khá mất thì giờ. Bây giờ chỉ cần vài thao tác, bảo nó thay đổi xiêm y thì có quần áo mới ngay. (Xin xem vài ảnh minh họa). Trong khi mò mẫm tự thay đổi trang phục ảo cho vui, tôi lại nhớ tới chị bạn khi xưa. Chị khi ấy muốn có hình mặc áo đẹp gởi về khoe bên Việt Nam, nên ra phố mua bộ đầm đắt tiền, về không dám cắt nhãn hiệu, mặc chụp hình xong đem đi trả. Bây giờ thì chỉ cần vài cái click là xong!

Máy cũng có thể vẽ hình hoạt họa, hình 3D dùm mình không phải qua nhiều bước như xưa. Cũng có cái app giúp làm chuyện tranh comic cách dễ dàng. Trước đây tôi cũng có làm một số chuyện bằng tranh cho các em học tiếng Việt với nhiều hạn chế, tôi sẽ cố gắng tìm hiểu để việc vẽ hình, thực hiện trang chuyện được phong phú hơn nhờ vào AI. Các app này rất nhiều, nhưng đa số chỉ cho xài miễn phí một số tấm, còn lại phải trả tiền, dù không mắc.

 

Hồi ấy chúng tôi cũng cặm cụi vẽ các phông chữ kiểu này kiểu kia để trang trí, bây giờ con AI làm luôn đủ loại font chữ rất đẹp chỉ qua vài mệnh lệnh đơn giản. Muốn viết sách, làm thơ thì AI cũng bao thầu luôn từ A đến Z, thậm chí mình trống rỗng chẳng biết đề tài là gì, nó cũng góp ý chọn dùm luôn. Ngày xưa ông bà ta hay khen người "văn hay, chữ tốt", bây giờ câu khen này nên sử dụng ra sao với con AI?

 

Họa sĩ cũng đang bị cạnh tranh, vì với "Text to Image", mình chỉ cần ra lệnh chi tiết, máy sẽ vẽ cho mình những tấm hình như ý. Rồi tới "Text to Voice" tức là mình viết bài, máy sẽ đọc bài đó bằng đủ loại ngôn ngữ, muốn giọng nam hay nữ thì cũng chỉ cần chọn lựa. Nếu mình tự thâu video, AI giúp tự động cắt bỏ tiếng ậm ừ thừa thải, làm người xem thấy mình ăn nói trơn tru không vấp váp. Máy cũng giúp loại bỏ tiếng ồn, làm âm thanh rõ và hay như đã thâu ở studio.

Mình cũng có thể tự làm video không cần máy quay phim, cũng không cần kịch bản vì có thể ra lệnh cho con AI làm dùm tất cả. Mình cũng có thể chọn người MC đọc bài nhờ "Text to Video", MC nhép miệng và có cử điệu rất phù hợp, chuyên nghiệp. AI cũng giả giọng nói rất tài tình, giống đến đến nỗi nhiều người đã bị lừa. Trí thông minh nhân tạo cũng có thể tóm tắt nội dung video, sách, các bài tường thuật một cách mau chóng, chính xác. Hồi ấy tôi hay giúp các con làm homework, đọc sách làm book report, nộp cho cô giáo ý chính của cuốn sách, bây giờ thì tích tắc, máy cho kết quả ngay. Nếu ai đó gởi cho mình 1 video dài mấy tiếng, mình chỉ cần dán tên của video ấy vào phần mềm, AI sẽ cho biết ngay nội dung chính của video để mình quyết định có nên xem hay không.

Nó cũng có thể sáng tác nhạc dùm mình, âm điệu khá hay. Tôi đã thử bảo AI phổ nhạc vài bài thơ của mình bằng tiếng Việt, nghe cũng được. Nhịp phách rất đúng, muốn nhạc classic có classic, muốn jazz, hip hop, rap, country style thì cũng có ngay. Cái lợi là chỉ mất vài chục giây, không phải tốn tiền trả cho ca sĩ, phòng thu studio. Có vài nốt nhạc hơi gượng ép vì dấu giọng tiếng Việt, nhưng mình có thể chỉnh sửa sau đó được. Còn nhạc tiếng Anh thì AI sáng tác rất tốt. Tôi cũng đang thắc mắc, nếu AI viết dùm thánh ca trong nhà thờ, thì các đấng bản quyền có cho phép "imprimatur" hát trong thánh lễ hay không?

Về sinh hoạt thường ngày thì trí thông minh nhân tạo giúp điều hòa không khí tự động. Sáng sớm máy pha trà & cà-phê nóng sẽ hoạt động sẵn, cho ra ly cà-phê đúng gu của mình. Chị bạn tôi hôm rồi vừa nói chuyện với chồng vừa cho đường vào cà-phê, không nhớ đã bỏ mấy muỗng, nếu dùng AI, nó sẽ "take care" dùm chị rất chính xác khỏi phải lo. (À, chưa thấy nói tới bếp được tự động nấu bữa trưa hay tối dùm mình, nhưng chắc rồi cũng sẽ xảy ra!). Còn khi chuẩn bị đi ngủ, đèn trong nhà sẽ tắt, đèn ngủ tự động bật lên, màn cửa khép lại, nhạc du dương giúp dễ ngủ sẽ "tự giác" trỗi lên. Căn nhà hi-tech này hồi xưa Bill Gates xây cho ông với chi phí rất cao, bây giờ sắp trở nên thông dụng. Tôi chưa có các "options" xa xỉ này, nhưng khi buồn cũng bật nghe một số bài nhạc trên Youtube, thì phát giác ra youtube tự động nhớ và làm thành 1 "playlist" nhạc cho riêng tôi, gồm toàn những bài tôi ưa thích.

Nhờ học hỏi và dự đoán các nhu cầu của khách hàng, các trang mạng sẽ gợi ý các sản phẩm, dịch vụ tốt nhất. Hôm rồi trước khi đi du lịch, tôi có vào web tìm hiểu sơ sơ, thì sau đó các quảng cáo đi chơi, khách sạn, nhà hàng khu vực đó gởi về rất nhiều, đôi lúc cũng.... bực mình!

Trong sản xuất, các con robot biết hàn xì, đập dẹp, nâng hạ các vật nặng đã giúp rất nhiều công sức, thời gian và làm giảm tai nạn lao động.

AI cũng có thể áp dụng vào thời trang, kiến trúc, trang trí nội thất rất dễ dàng mau chóng. Hồi xưa các fashion designer phải vẽ phác họa mẫu quần áo mới, chọn vải, may thử, trả tiền cho người mẫu mặc thử, trả tiền cho nhiếp ảnh gia chụp hình, ngày nay con AI làm job này thật mau chóng, chẳng tốn tiền và như thế thì một số công việc sẽ trở nên thừa thãi, nạn thất nghiệp sẽ xảy ra.

Các phần mềm cũng giúp nhận dạng cây cối, bông hoa, côn trùng, đủ thứ hầm bà lằng - chỉ cần chỉa cái phôn vào là máy cho biết cây tên gì, mọc ở đâu, có nguy hiểm không, có ăn được không, giá bao nhiêu.... AI cũng sử dụng hệ thống tưới nước thông minh, tiết kiệm tới 25% lượng nước. Trong nông nghiệp AI cũng biết trước bệnh sắp xảy ra với cây trái nhờ nhìn vào một số dấu hiệu, rồi cho máy xịt thuốc, bón phân tự động từ trên cao đổ xuống.

Trí thông minh nhân tạo cũng giúp phát hiện và ngăn chặn gian lận, giúp tổng kết sổ sách nhanh chóng. Trong luật pháp, AI cũng có thể đưa ra mức xử phạt với tốc độ nhanh chóng, hiệu quả.

Trong hệ thống an ninh của phi trường, AI dò xét hành lý để phát hiện các hàng cấm mà không cần phải mở va-li ra lục soát, biết tiểu sử, tiền án cách chi tiết. Hồi đó mỗi lần lái xe qua biên giới Mỹ, nếu xui xẻo tên, ngày sinh mình trùng với người tội phạm nào đó, mình sẽ bị giữ lại rất lâu để nhân viên tìm hiểu, bây giờ thì văn minh hơn nhiều rồi.

Về phương diện làm lập trình viết program, làm toán thì AI rất chuyên nghiệp, kết quả tốt khỏi nói. Các công việc về giáo dục cũng đang bước qua giai đoạn mới.

Nói chung sự phát triển của trí thông minh nhân tạo đang mang lại nhiều lợi ích đối với xã hội, giúp con người bớt cực nhọc và tiết kiệm thời gian, "work smarter not harder", nhưng cũng cần được xem xét một cách cẩn thận, hy vọng không có vụ "Text to Kill".

Tuy nhiên các điểm tiêu cực là làm thất nghiệp, đặc biệt có thể vi phạm đến quyền riêng tư, khi dữ liệu cá nhân bị sử dụng mà không được kiểm soát.

Nếu không được sử dụng đúng, AI tạo ra nguy cơ cung cấp tin tức không chính xác, dẫn tới các quyết định sai lầm. Rất nhiều vũ khí như máy bay không người lái, tên lửa tự động… đã được phát minh, nếu sử dụng bừa bãi sẽ rất tai hại. Các hệ thống AI lại có thể trở thành mục tiêu cho các cuộc tấn công trên mạng với hậu quả nặng nề, biến thành công cụ của các cuộc khủng bố, tống tiền, xung đột vũ trang, thậm chí chiến tranh. Trong thực tế, để vận hành các thiết bị AI cho chúng ta xài, người ta cần rất nhiều máy vi tính nên hơi nóng và ô nhiễm tỏa ra khủng khiếp, phải dùng rất nhiều nước để giảm bớt. 

AI lại có thể gặp nhiều thách thức trong việc áp dụng luật lệ và đạo đức. Gần đây cô

robot Sophia đã yêu cầu được cấp quyền công dân, vì cô tự biết mình khôn hơn người, làm việc giỏi hơn người. Không biết có khi nào cô phản chủ trở thành kẻ đấu tố, giết chủ như chuyện "cải cách ruộng đất" của cộng sản khi xưa!

Qua đại dịch Covid, sau nhiều lần chích ngừa, rồi tuổi cao nên sức khoẻ và trí nhớ ngày một kém, "trong trí nhớ nhỏ nhoi", tôi thấy mình rất cần được AI hỗ trợ, nên khi rảnh cũng cố mò mẫm tập sử dụng một số "app" để đỡ mất thì giờ, để hiểu công nghệ ngày nay đang đi tới đâu.  

Riêng chúc bạn luôn vui khoẻ, tỉnh táo để phân biệt thật và ảo. Vâng, dù khoa học kỹ thuật phát triển như thế nào, nhưng những giá trị cổ điển, truyền thống văn hóa vẫn không nên bị lãng quên. Sống thật, nói thật, giúp người khác một cách thật lòng mới quả là điều đáng quý. Và xin cho tôi mở ngoặc trước khi chào tạm biệt, rằng thì là cho dù tôi có dùng một số tin tức tổng hợp trên mạng, nhưng bài viết này là thật, không phải do AI viết!

Mời bấm vào link xem một số hình ảnh thay đổi xiêm y do AI làm, cũng như một số font chữ, hình vẽ cartoon.

Nguyễn Ngọc Duy Hân